tips voor het behoud van de biodiversiteit Blij dat het weer lente wordt

Als buiten de bomen weer groen worden, de eerste bloemknoppen ontluiken en je weer gekwetter en gezoem hoort, dan is het eindelijk weer lente. Helaas wordt nu net dat prachtige gezoem enorm bedreigd. Volgens de internationale biodiversiteitsraad van de Verenigde Naties worden nu zo’n miljoen soorten acuut met uitsterven bedreigd, waaronder talloze insectensoorten. De bescherming van de biodiversiteit speelt daardoor een steeds belangrijkere rol. Een belangrijke taak voor de samenleving. Maar: Iedereen kan met kleine dingen bijdragen aan het creëren van een habitat voor insecten en andere soorten. We hebben wat nuttige tips en trucs voor je op een rijtje gezet.

aaron-blanco-tejedor-cnpyalgzhmo-unsplash

Let op je voeding kies voor biologische levensmiddelen

Biologische producten kopen voor de biodiversiteit? Precies! Hoe eenvoudig het ook klinkt, het is een heel effectief middel om iets te doen voor de biodiversiteit en het behoud van onze bodems. Biologische landbouw wordt vooral gekenmerkt door een rustigere teelt, minder bestrijdingsmiddelen, meer braakland en het behoud van natuurlijke cycli. Daardoor komen er op biologisch bewerkte grond beduidend meer soorten voor dan op vergelijkbare conventionele grond. Bovendien wordt in een gezonde bodem CO2 opgeslagen. Het klimaat wordt dus ook beter beschermd.

Natuurlijk zijn biologische producten wat duurder. Maar meestal is de prijs te rechtvaardigen. Vooral bij groente en fruit is het prijsverschil vaak helemaal niet zo groot. Bij vlees is de prijs natuurlijk aanzienlijk hoger. Maar misschien kun je iets minder gebruiken, zodat je genoeg geld hebt voor de biologische variant.

In het algemeen geldt dus voor de boodschappen: hoe vaker biologisch, hoe regionaler en hoe hoger het keurmerk (Demeter, Eko, Nature & More enz.), hoe beter voor de biodiversiteit.

Water, water, water koel vocht voor bomen en dieren

Vooral op warme zomerdagen is het belangrijk om veel te drinken. Dat geldt niet alleen voor mensen, maar ook voor veel dieren. Als de natuur door de warme dagen uitgedroogd is, kun jij voor een kleine verfrissing zorgen. Zet gewoon een schaaltje water neer voor bijen, wespen of vogels. Belangrijk: Leg bijvoorbeeld een takje op de rand van het schaaltje, zodat de insecten goed bij het water kunnen komen en niet verdrinken. Glazen knikkers zijn ook een goede mogelijkheid.

Maar niet alleen de dierenwereld snakt op warme dagen naar water, ook de plantenwereld. Dat kan ertoe leiden dat bijvoorbeeld bomen langs de straten van de stad niet genoeg water krijgen en langzaam uitdrogen. Als je al in de vroege zomer een boom ziet die dorre bladeren laat vallen, pak dan een waterfles, gieter of een grote emmer en geef de boom wat rust door hem water te geven. In de herfst word je bedankt met bont gekleurde bladeren.

Een tehuis bieden onderdak bouwen voor insecten en kleine dieren

Omdat er steeds minder gebieden zijn die niet door de mens zijn aangeraakt, ontbreekt het veel insecten en andere dieren aan nest- en schuilplaatsen. Maar ook hier kun je de situatie in een paar eenvoudige stappen verbeteren.

Als je bijvoorbeeld een tuin hebt, ruim dan niet al het blad weg. Laat liever een paar hopen liggen. Egels en veel insecten voelen zich er erg op hun gemak. Daarnaast bieden oud hout en boomstronken ook een perfect onderdak voor allerlei soorten insecten.

Maar ook als je geen grote tuin hebt, kun je zorgen voor woonruimte voor insecten. Namelijk met kleine insectenhotels. Die kun je heel gemakkelijk zelf maken.

Materiaal
Het is belangrijk dat je het juiste materiaal gebruikt, zodat insecten zich echt thuis gaan voelen in je insectenhotel. Tegenwoordig kun je in bouwmarkten en goedkope winkels ook insectenhotels kopen. Helaas zijn die vaak voorzien van stro, dennenappels, houtwol, houtsnippers en andere goedkope vulstoffen, waardoor ze grotendeels onbruikbaar zijn als schuilplaats of kraamkamer voor insecten. Zorg er dus voor dat je het juiste materiaal gebruikt. Heel geschikt zijn goed gedroogd hardhout (eik, es, beuk, fruitbomen), holle riet- of bamboestengels, speciale gebakken kleitegels, kartonnen kokers en bijenplankjes.
Het insectenhotel bouwen
Als je het juiste materiaal hebt verzameld, kun je gaan bouwen. Bouw eerst een basisconstructie van hout. Het beste is een kistje dat aan de voorkant open is en dat verschillende gedeeltes heeft. Daarna kun je de verschillende behuizingen bouwen. Bamboestengels en kartonnen rolletjes kun je het beste zorgvuldig op elkaar stapelen. Zorg ervoor dat ze intact zijn en glad zijn afgesneden. Als je een groot stuk hout wilt gebruiken waarin je gaatjes boort, let er dan op dat je bij het boren geen splinters of andere verontreinigingen achterlaat. Daaraan kunnen de wilde bijen namelijk hun vleugels bezeren. Boorgaten in hout moeten altijd in de lengte worden gemaakt – dus vanaf de schors – om scheuren en splinten in de broedgangen te voorkomen. De boorgaten moeten schoon zijn en heel zorgvuldig glad worden gemaakt. Ze moeten een diameter tussen 2 en 8 mm hebben. Hoe meer verschillende boorgaten, hoe groter de kans op bewoners.
Belangrijk om te weten: Dit soort insectenhotels bieden maar voor een klein deel van alle Nederlandse soorten een broedplaats. Bijna driekwart van alle nestbouwende wilde bijen nestelt in zandgrond. Met open zandkuilen of een kleine “zandbak” in de tuin kun je ook die soorten gemakkelijk helpen.
Het hotel ophangen en onderhouden
Als je insectenhotel helemaal klaar is, kun je het het beste op een beschutte plek ophangen. Een plek met een dak is natuurlijk bijzonder geschikt. Daarnaast moet het stevig worden bevestigd, om te voorkomen dat het gaat schommelen in de wind. Hang de open kant op een richting tussen het zuidoosten en zuidwesten, zodat er altijd genoeg zon is. Natuurlijk is het ook belangrijk dat je af en toe naar je insectenhotel gaat kijken. De gebruikte gangetjes worden zo nodig door de insecten zelf schoongemaakt, maar het kan natuurlijk geen kwaad om eruit gevallen stengels te vervangen, spinnenwebben te verwijderen of na een paar jaar de stukken hout met boorgaten te vervangen om schimmelvorming te voorkomen. Het helpt ook als er in de buurt van het insectenhotel wilde bloemen worden geplant, zodat de insecten genoeg voedsel hebben.

Leefruimte scheppen zelf zaadbommetjes maken

Door het aanleggen van een wildebloemenweide kan iedereen meehelpen om insecten voldoende habitat te geven. Met seedbombs (Engels voor ‘zaadbommetjes’) kun je ook thuis of op saaie plekken buiten een kleurrijke bloemenweide creëren! Er zit alles in wat nodig is om ervoor te zorgen dat de zaadjes die erin zitten ook op een klein stukje grond tot bloei komen, zelfs als je geen groene vingers hebt. De bloemen die eruit groeien, zijn een mooie voedingsbron voor bijen, vlinders en insecten.

Bloemzaad
Gebruik hiervoor 6 eetlepels bloemzaad Bij het uitzoeken van het zaad is het belangrijk dat je bedenkt waar de zaadbommetjes terechtkomen. Is dat een plek met veel schaduw, of staan de bloemen de hele dag in de zon? Heel geschikt zijn korenbloemen, zonnebloemen, klaprozen en goudsbloemen. Je kunt het zaad kopen (inheemse plantensoorten of speciale mengsels voor bijen en insecten) of het in de nazomer verzamelen en bewaren voor de volgende seedbombs.
Grond
Hiervan heb je 20 eetlepels nodig. Voor het maken van je eigen zaadbommetjes heb je geen speciale grond nodig. Als je tuinaarde gebruikt, kun je er bijvoorbeeld koffiedik of eierschalen doorheen mengen om de hoeveelheid voedingsstoffen te verhogen. Grond die je in de winkel koopt, bevat al genoeg voedingsstoffen. Daarvoor is deze stap niet nodig. Let er wel op dat de grond geen turf bevat.
Kleipoeder of kattenbakkorrels
Als volgende ingrediënt heb je 12 eetlepels kleipoeder of kattenbakkorrels nodig. Allebei zijn ze geschikt voor je zaadbommetjes. Kleipoeder bevat heel veel voedingsstoffen, maar is duur. Kattenbakkorrels zijn een goedkoper alternatief. Die kun je in bijna elke supermarkt vinden. Het is belangrijk dat ze geen toevoegingen zoals geurstoffen bevatten en dat ze puur uit bentoniet bestaan.
Keukengerei
Ten slotte heb je nog nodig: een grote kom, een pollepel, ± 9 eetlepels water en een ondergrond waarop de zaadbommetjes kunnen drogen. Voor dat laatste kun je bijvoorbeeld een oude eierdoos, een bakblik of een theedoek gebruiken.

Ingrediënten mengen
Als eerste moeten de droge ingrediënten worden gemengd. Daarvoor meng je de zaadjes met de grond. Daarna voeg je het kleipoeder of de kattenbakkorrels toe en meng je alles nog een keer goed door elkaar.
Water toevoegen
Nu gaat het water erbij – net zo lang tot er een soepel maar toch nog stevig deeg ontstaat. Let op: je kunt beter eerst wat minder water gebruiken en daarna wat toevoegen als het te weinig is!
Balletjes maken
Nu ga je kleien! Van het deeg maak je balletjes die ongeveer zo groot zijn als een walnoot. En dat was het eigenlijk al. De balletjes moeten nu nog een paar dagen drogen op een donkere en koele plek. Dat gaat het beste in eierdozen, op een bakblik of op een theedoek.
Seedbombs verspreiden
Nu moeten je zaadbommetjes nog de natuur in. Leg ze neer op een geschikte plek. Daarna moet je even geduld hebben. Maar als snel komen de eerste bloemen uit.

Habitat beschermen steun plaatselijke initiatieven of adopteer wilde bijen

Bijen zijn zwart-geel gestreept, dat weet iedereen. Echt? Dat is maar gedeeltelijk waar, want als we het over bijen hebben, gaat het meestal om honingbijen. Maar daarnaast zijn er ook nog allerlei soorten wilde bijen. Ze vallen onder de insecten en spelen een belangrijke rol in de natuur: ze bestuiven talrijke plantensoorten en zorgen er zo voor dat wij van groente en fruit kunnen genieten.

Toch dreigt meer dan de helft van de ongeveer 360 soorten in Nederland te verdwijnen. Momenteel staat ongeveer 60% op de Nederlandse Rode Lijst Bijen. Deze ontwikkeling is niet alleen alarmerend voor de wilde bijen. Ook de landbouw wordt erdoor getroffen. Ongeveer 84% van de belangrijkste plantensoorten die voor ons voedsel worden verbouwd, wordt door insecten bestoven. Wilde bijen en honingbijen leveren dus een belangrijke bijdrage aan het veiligstellen van onze voedselbasis.

De oorzaken voor de algemene achteruitgang en bedreiging van wilde bijen liggen aan de ene kant in de vernietiging van hun nestplaatsen, en aan de andere kant in de vernietiging of vermindering van hun voedselaanbod. Een andere oorzaak van de achteruitgang is het verlies van land door bebouwing en verdichting. Ook "opgeruimde” en te vaak gemaaide terreinen en privétuinen en het meerdere keren per jaar gebruiken van bestrijdingsmiddelen hebben een negatieve invloed.

Het initiatief “Nederland zoemt. In actie voor de bij” voert daarom campagne voor meer bijen in steden, gemeentes en regio’s. Iedereen kan meedoen, of je al eerder wat te maken hebt gehad met natuur- of bijenbescherming of niet. De actie beschermt wilde bijen en andere insectensoorten en laat zien hoe belangrijk het is om rekening te houden met de habitat van dieren. Het motto is: Iedereen mag en kan meedoen. Kijk eens of er in jouw gemeente ook initiatieven zijn. Hulp is altijd welkom!

Daarnaast kun je via een donatie aan een stichting een bijenvolk adopteren. Dankzij jouw ondersteuning kunnen de stichtingen bijvoorbeeld bijenvolken onderhouden en natuurtuinen aanleggen. Op internet kun je allerlei initiatieven vinden.

tips voor het behoud van de biodi­ver­siteit Blij dat het weer lente wordt

tips voor het behoud van de biodiversiteit Blij dat het weer lente wordt